Category: Հայոց լեզու

1․Ընդգծի՛ր փոխաբերական իմաստով գործածված բառերը։ Continue reading Առաջադրանքներ

1.Լրացրե′ք բաց թողնված տառերը, երկհնչյունները:

Ելևէջ, վայրէջք, առoրյա, բարoրություն, խոչընդոտ, մերթընդմերթ, հնէաբան, մանրէաբանություն, կիրակնօրյա, լուսընկա, պարզկա, կրթoջախ, մեղմoրոր, մեղմորեն, քնքշորեն, խավիար, մատյան, փասիան, հրեա, ինքնըստինքյան:

2. Հետևյալ համանուններով կազմե′ք նախադասություններ:

Անարգել-Ես անարգել մտա սրահ:

Նա փորձեց անարգել ընկերոջս:

Հոտ-Տնից թարմ հացի հոտ էր գալիս:

Հովիվը հոտով սար էր բարձրանում:

Գոլ-Լողավազանի ջուրը դեռ գոլ էր:

Հարձակվողը իր կիսադաշտից մյուսը գոլ խփեց:

Գունդ-Վաղը իմ կավից գունդը կներկեմ:

Հրամանատարը լավ զինվորներից գունդ հավաքեց հատուկ գործողության համար:

3.Գրեցե′ք մեկ հոմանիշ, մեկ հականիշ տրված բառերի համար:

Կեղծավոր – Երկերեսանի — Անկեղծ

Կարծր – Պինդ — Նուրբ

Քնքուշ – Նրբագեղ — Անճոռնի

Ծածուկ – Թաքուն — Անթաքույց

Մոլեգին — Կատաղի

4.Որտեղ հարկավոր է, գրեցե′ք մեծատառերով:

Վահագն Վիշապաքաղ, Սուրբ Հեղինեի կղզի, Կենտրոնական Ասիա, Խաղաղության Համաշխարհային Կոմիտե, Աշոտ Բռնավոր, Իրանի Իսլամակ հանրապետություն , Ախուրյան գետ , Հայկական Պար լեռնաշղթա, Դավիթ Անհաղթ, Գևորգյան ճեմարան :

5.Դարձվածքների իմաստները գրեցե′ք մեկ բառով:

Ոտքերն ընկնել-Խնդրել

Ոտքից գլուխ-Ամբողջովին

Ճակատը պարզ-Ազնիվ

Ծաղիկ հասակ-Երիտասարդություն

Արյունը գլխին խփել-Կատաղել

Սիրտ առնել-Սիրաշահել

Քամի անել- Ստախոսել

6.Կազմե′ք վեց բառ քար արմատով:

Քարայր,Հուշաքար,Խաչքար,Քարասիրտ,Հանքաքար,Քարաբեկոր

7.Կազմե′ք վեց բառ –վածք ածանցով:

Վնասվածք,Այրվածք,Իջվածք,Հանվածք,Գրվածք,Լուծվածք

Պտղաբերության մեծ աստվածուհի Դեմետրան ուներ փոքրիկ դուստր՝ Պերսեփոնեն։ Մի անգամ գեղեցկուհի Պերսեֆոնը իր ընկերների՝ օվկիանոսների (Օվկիանոսի և Թետիսի դուստրերը) հետ անզգուշորեն ցնծում էր ծաղկած Նիսեի հովտում, Սարոնիկ ծոցի ափին, չիմանալով, որ իր հայրը՝ մեծ ամպրոպային Զևսը, որոշել է նրան որպես կին տալ իր մռայլ եղբորը՝ անդրաշխարհի տիրակալ Հադեսին։ Հադեսը, տեսնելով Պերսեփոնեի ծաղկող գեղեցկությունը, որոշեց անմիջապես առևանգել նրան: Այդ նպատակով նա աղաչեց Երկրի աստվածուհի Գայային, որ աճեցնի արտասովոր գեղեցկության ծաղիկ: Պերսեփոնեն, տեսնելով ծաղիկը, ձեռքը մեկնեց նրան, բայց հենց որ նա վերցրեց այն, երկիրը անմիջապես ճեղքվեց և հայտնվեց ստվերների թագավորության տերը Հադեսը, ով բռնեց երիտասարդ, չկասկածող Պերսեփոնեին և տարավ. Աչքի թարթումը անհետացավ նրա հետ, իրենց արագաշարժ ձիերի վրա՝ երկրի փորոտիքի մեջ… Դեմետրա աստվածուհին, լսելով դստեր լացը, շտապեց դեպի ձորը, բայց ապարդյուն՝ Պերսեփոնեն ոչ մի տեղ չկար։ Միակ դստեր կորստի ծանր վիշտը տիրեց մոր սիրտին: Տասներորդ օրը նա արցունքն աչքերին եկավ Հելիոս աստծու մոտ՝ աղաչելով նրան ասել, թե որտեղ է իր աղջիկը։

– Մեծ աստվածուհի, գիտես, թե ինչպես եմ ես քեզ մեծարում… Իմացիր, որ հզոր Զևսը քո աղջկան կին է տվել ստվերների թագավորության տիրոջը,- պատասխանեց Հելիոսը:- Հաղթի՛ր քո ծանր տխրությունը, աստվածուհի; որովհետև քո աղջկա ամուսինը հիանալի է։

Զայրացած Զևսի վրա՝ նա լքեց աստվածներին և պայծառ Օլիմպը՝ չդադարելով դառը արցունքներ թափել։ Առանց նրա շահավետ ուժի, երկրի վրա ամբողջ աճը դադարեց. ամենուր սով էր տիրում. ամենուր լաց ու հառաչանք էր լսվում…Մահը սպառնում էր բոլոր կենդանի էակներին…

Զևսը, իմանալով, որ երկիրը մեռնում է առանց Դեմետրայի, խնդրեց Հադեսին թույլ տալ Պերսեփոնեին գնալ մորը տեսնելու:Հադեսը համաձայնեց թույլ տալ Պերսեփոնեին գնալ իր մոր մոտ, բայց նախ նրան կուլ տվեց նռան հատիկը՝ ամուսնության խորհրդանիշը: Պերսեփոնեն Հերմեսի հետ բարձրացավ ամուսնու ոսկե կառքը և մի ակնթարթում հասան Էլևսիս։ Եվ Դեմետրը նրա հետ վերադարձավ Օլիմպոս։

Զևսը որոշեց, որ տարվա երկու երրորդը Պերսեփոնեն ապրի իր մոր հետ, իսկ մեկ երրորդը՝ իր ամուսնու՝ Հադեսի թագավորությունում։ Ահա թե ինչու Պերսեֆոնը ոչ միայն պտղաբերության, այլև մահացածների աստվածուհին է։

Հենց Դեմետրը գտավ իր սիրելի դստերը, մեծ աստվածուհին բերրիությունը վերադարձրեց երկրին։Բայց ամեն տարի Պերսեփոնեն լքում է մորը, և ամեն անգամ Դեմետրը ընկնում է տխրության մեջ՝ նորից մուգ շորեր հագնելով։ Հետո ամբողջ բնությունը սգում է գետնի տակ անցած Պերսեֆոնի համար. ծառերի տերեւները աշնանը դեղնում են, ծաղիկները խամրում են, դաշտերը դատարկվում են և գալիս է ձմեռը… Հադեսի թագավորությունը գեղեցկուհի Պերսեֆոնե: Այնուհետև պտղաբերության մեծ աստվածուհին, իր ողջ ուրախությամբ, առատաձեռնորեն ողողում է մարդկանց իր նվերներով՝ օրհնելով ֆերմերների աշխատանքը հարուստ բերքով:

Նախաբան

Մոտ արդեն երկու տարի ես շատ պասիվ էի մասնակցում կրթահամալիրի ցաննկացած ճամփորդության ինչ-ինչ պատճառներով հնարավոր չէր կամ ուղակի միայնակ ճամփորդությունը չափազանց անհետաքրքիր (իսկ իմ դեպքում անգամ դեպրեսսիվ) էր։ Բայց մոտ մեկուկես տարի անց, երկար բանակցություններից հետո, հավաքելով ճամփորդական թիմ մեկնեցինք Տավուշ։

Ամսի 29-ին մենք մեկնեցինք Տավուշ։ Վատ, մռայլ եղանակը ճիշտն ասած իմ սրտով էր և ավելի բառձրեցրեց ապագա երեք օրվա արկածների սպասումը։ Եկեղեցում ժամերգությունի հետո մեկնեցինք։

Առաջին կանգառն էր Սևանը, Սևանավանքը, ապա Սևանի թերակղզին։ Հասնելով Տավուշ մենք շարժվեցինք դեպի Ջուղտակ վանք, բայց ճանապարհին մոլորվելով քիչ անց էլ միևնույն է ճանապարհը չգտնելով, մենք որոշեցինք վերադառնալ։  Չհուսահատվեցինք, որովհետև ճանապարհին բավականին ուրախ էր, ինչքան էլ որ ցեխոտ։ Քայլքից հետո այցելեցինք հյուրատուն, որտեղ և պետք է անկացնեինք  երեք օրերը, հյուրատունը բոլորիս դուր եկավ։ Քիչ անց այցելեցինք Իջևանի գինու-կոնյակի գործարան։ Այնտեղ մենք ծանոթացանք գործարանի պատմությանը, տեսանք թե ինչպես են արտադրվում գինիները և կոնյակները, ունիկալ գինիների շարանը տեսնելուց հետո ամեն մեկս որևէ ռրություն թողեց տվյալ գինիների վրա։

 

Երեկոյան այցելեցինք Իջևանի Դենդրո պարկ, որտեղ ծանոթացանք Հայաստանում հազվադեպ հանդիպող բույսերին և մշակաբույսերին։ Շրջեցինք պարկով և շտապեցինք տուն։ Ծանոթացանք տանը, շրջեցինք բակով և սկսեցինք խաղեր խաղալ մինչ երեկո։

Երկրորդ օրը մենք այցելեցինք Քարի արտադրամաս, որտեղ ծանոթացանք քարերի մշակման գործընթացին, մասնակից եղանք քարերի կտրմանը և քանդակմանը։ Նաև շրջեցինք գործարանի Էդեմական բակով։ Այնուհետև գնացինք Իջևանի ԵՊՀ-ի մասնաճյուղ որտեղ մասնակցեցինք կոնֆերանսի և լսեցինք մարդկանց հաջողության պատմությունները։ Ունեղանք շրջայց ԵՊՀ -ում։ Շրջայցից հետո ունեցանք ևս մեկ հանդիպում զբոսաշրջության վերաբարյալ, և պահպանեցինք հետագա կապը ԵՊՀ-ի հետ։

ԵՊՀ շրջայցից հետո գնացինք “Արևիկ սոցիալ-կրթական կենտրոն”։ Թեև շատ հոգնած էինք այնպեղ ծանոթացանք կենտրոնի ստեղծման պատմությանը, դասերի ացկացվելու կարգին և ընդհանուր կրթական կենտրոնին։ Վերը նշված կենտրոնում դասերը անցկացվում էին հոգևոր կերպով,։ հետո Հյուրասիրությունից հետո շարժվեցինք հյուրատուն։

Երեկոյան գնացինք քաղաքում շրջելու։ Անցկացրի անմոռանալի երեկո և վայելեցինք իջևանյան բնությունը որը ինձ բավականին դուր եկավ։ Կենտրոնը բացարձակապես նման չի Երևանյան միջավայրին։ Ուներ զարմանալի հանգստացնող և հաճելի փողոցներ այգիներ և այլն։ Չնայած էլ որ նեռքին խավի տղաների քանակը բավականին շատ էր դա մեզ չխանգարեց անցկացնել հաճելի երեկո և անել ավես լուսանկարներ։

Գիշերը անցկացրեցինք խաղերով։ Իմ հերթին կավելացնեմ, որ անձամբ ինձ համար ճամբորդության տվյալ պահերը կարևոր դեր են խաղում ընդհանուր տպավորություններից։

Իսկ երրորդ օրը վերջինն էր Տավուշում,  ոչմեկ վերադարձնալու ցանկություն չուներ ։ Արթնացանք և արագ գործի անցանք։ Շարժվեցինք “Մենք ենք մեր սարերը” հայտնի ֆիլմի նկարահանված տեղանքը որտեղ փորձեցինք կրկնել հանրահայտ ոչխառային պահը թեև բավականին անհաջող, բայց շատ զվարճալի այնուհետև  գնացինք Մակարավանք։ Այնտեղ ևս ունեցանք հետաքրքիր շրջայց, ծանոթացանք պատմությանը։ Մակարավանքում միայսին շրջեցինք, լուսանկարվեցինք։  Հետ գալու ճանապարհը անցավ նույնպես անձրևոտ ինչը հետաքրքիր պատահականություն էր։ Հետ գալու տպավորությունները բավականին անմոռանալի էին։

Խոսքի մշակույթի առարկայի շրջանակներում մենք կարդացինք սփյուռքահայ հեղինկաներ Համաստեղի և Վահե Հայկի պատմվածքներից։ Առաջին պատմվածքը ՝ «Աստղկան սայլը», պատմում էր երկու անձև ժայռերի ծագման մասին։ Պատմվածքը պատմում է ագահ ու ժլատ ձկնորսի և երազկոտ աշուղի մասին։ Բարի և համեստ աշուղը, որ ամբողջ պատմվածքի ընթացքում երազեց գեթ մեկ աստղ ունենալ, վերջում հենց ինքն էլ աստղ դարձավ, ասել է թե հասավ իր երազանքին։ Երբ կյանքի ինչ-որ շրջանում դառնում ես ունևոր և հարուստ, չպետք է մոռանաս մարդկային վերաբերմունքի, սիրո և հարգանքի մասին։ Ի վերջո եթե քո սիրտը բարի է, դու կհասնես հաջողության։

Երկրորդ պատմվածքում ՝ «Կաթիդ փարան չմոռնաս, մամա՛», հեղինակը ականատես է լինում մի դրվագի, երբ անշնորհակալ որդին իր մոր հանդեպ ցուցաբերում է անհարգալից վերաբերմունք։ Մայրը որդուն լույս աշխարհ է բերել, մեծացրել անսահման սիրով, երազանքներ կապել նրա հետ հավատալով, որ կգա մի օր, որ որդին կդառանա այնպիսին, ինչպիսին որ նա է ուզում, բայց պատմվածքում ամեն ինչ գլխիվայր է շրջված։ Որդին հասել էր ինչ-որ հաջողության, և երբ եկել էր ժամանակը, որ արդեն պետք է լիներ արժանի զավակ, դարձավ հակառակը ՝ անշնորհակալ, անմարդկային և կոպիտ։ Մայրը, որ ծերության վերջին օրերին որդու սիրո, ուշադրության մեծ կարիքն ունի, արժանանում է միայն որդու անտարբերությանն ու կոպտությանը։  Ընտանիքը կյանքում ամենակարևորն է, պետք է հարգել, սիրել և գնահատել ծնողներին։

Առաջին պատմվածքի  ձկնորսը նման է երկրորդ պատմվածքի որդուն, նրանք երկուսն էլ ժլատ, արհամարհելի և բացասական կերպարներ են, բայց եթե առաջին պատմվածքում ձկնորսը պարզապես աստղը չի տալիս աշուղին, քանի որ ուղղակի չար էր ու ագահ և ոչ մի ազգակցական կապեր չուներ աշուղի հետ, երկրորդ պատմվածքը ավելի դաժան վերջաբան ունի․ որդին ուներ հստակ պարտակաություններ իր մոր հանդեպ, բայց կյանքը նրան դարձրել է անգութ, անպատասխանատու և  անտարբեր սեփական ծնողի հանդեպ

Подлинный наследник

 

Итальянская притча

 

Жил один благородный, мудрый и богатый царь. У него была любимая жена, которая, презрев его любовь к ней, прижила на стороне троих сыновей. Они всегда были враждебны царю и ни в чём не были похожи на него. Позднее царица родила, уже от царя, четвёртого сына.

 

Свершив круг дней, царь умер, и тело его было положено в царскую усыпальницу. Братья стали спорить между собой за власть и пошли за советом к одному старому рыцарю. И тот сказал:

 

— Чья стрела глубже войдёт в тело царя, тому и быть новым царём.

 

Первый сын ранил правую руку государя. Стрела второго раздробила ему кость плеча. Третий пронзил сердце царя и уже был уверен, что царство достанется ему. Четвёртый, приблизившись к телу отца, вздохнул и печально сказал:

 

— Увы, отец мой, не бывать тому, чтобы я нанёс рану своему отцу, живому или умершему.

 

Когда он это сказал, горожане, подняв юношу, усадили его на отцовский престол как подлинного наследника.

 

Իրական ժառանգորդը

իտալական առակ

Կար մի ազնվազարմ, իմաստուն ու հարուստ թագավոր:  Նա ուներ սիրելի կին, ով, հասունացած  իր սիրուց, ունեցել է կողմում երեք որդի: Նրանք միշտ թշնամաբար են եղել  թագավորի հանդեպ, և  նման չէին նրան ոչ մի բանով։ Ավելի ուշ, թագուհին ծնեց արդեն թագավորին, չորրորդ որդուն։

Հաշվի առնելով մի շրջանակ օր, թագավորը մահացավ, իսկ նրա մարմինը դրվեց արքայական շիրիմում: Եղբայրները, սկսեցին վիճել իրարու հետ  իշխանության համար, և խորհուրդի հետևից գնացին մեկ հին ասպետի մոտ. Եվ նա ասաց.

– Ում նետը ավելի խորը կգնա թագավորի մարմինը, պետք է նոր թագավորը։

Առաջին որդին վիրավորեց է գերիշխանի աջ ձեռքը: Երկրորդի նետը մասնատեց ուսի ոսկորը։ Երրորդը խոցեց թագավորի սիրտը և արդեն վստահ էր, որ նա պետք է ստանալու թագավորությունը։ Չորրորդը, մոտեցավ է իր հոր մարմինին,  հոգոց հանեց և ասաց, ցավոք։

– Ավա՜ղ, հայրիկ, չի լինի այնպես,որ վիրավորվեմ իմ հորը, կենդանի թե մահացած։

Երբ նա ասաց, քաղաքաբնակները բարձրացնելով երիտասարդին, դրեցին  իր հոր գահին, որպես իրկական ժառանգ։

Առաջին պատմվածքը ՝ «Աստղկան սայլը», պատմում էր երկու անձև ժայռերի ծագման մասին։ Պատմվածքը պատմում է ագահ ու ժլատ ձկնորսի և երազկոտ աշուղի մասին։ Բարի և համեստ աշուղը, որ ամբողջ պատմվածքի ընթացքում երազեց գեթ մեկ աստղ ունենալ, վերջում հենց ինքն էլ աստղ դարձավ, ասել է թե հասավ իր երազանքին։ Երբ կյանքի ինչ-որ շրջանում դառնում ես ունևոր և հարուստ, չպետք է մոռանաս մարդկային վերաբերմունքի, սիրո և հարգանքի մասին։ Ի վերջո եթե քո սիրտը բարի է, դու կհասնես հաջողության։

Երկրորդ պատմվածքում ՝ «Կաթիդ փարան չմոռնաս, մամա՛», հեղինակը ականատես է լինում մի դրվագի, երբ անշնորհակալ որդին իր մոր հանդեպ ցուցաբերում է անհարգալից վերաբերմունք։ Մայրը որդուն լույս աշխարհ է բերել, մեծացրել անսահման սիրով, երազանքներ կապել նրա հետ հավատալով, որ կգա մի օր, որ որդին կդառանա այնպիսին, ինչպիսին որ նա է ուզում, բայց պատմվածքում ամեն ինչ գլխիվայր է շրջված։ Որդին հասել էր ինչ-որ հաջողության, և երբ եկել էր ժամանակը, որ արդեն պետք է լիներ արժանի զավակ, դարձավ հակառակը ՝ անշնորհակալ, անմարդկային և կոպիտ։ Մայրը, որ ծերության վերջին օրերին որդու սիրո, ուշադրության մեծ կարիքն ունի, արժանանում է միայն որդու անտարբերությանն ու կոպտությանը։  Ընտանիքը կյանքում ամենակարևորն է, պետք է հարգել, սիրել և գնահատել ծնողներին։

Առաջին պատմվածքի  ձկնորսը նման է երկրորդ պատմվածքի որդուն, նրանք երկուսն էլ ժլատ, արհամարհելի և բացասական կերպարներ են, բայց եթե առաջին պատմվածքում ձկնորսը պարզապես աստղը չի տալիս աշուղին, քանի որ ուղղակի չար էր ու ագահ և ոչ մի ազգակցական կապեր չուներ աշուղի հետ, երկրորդ պատմվածքը ավելի դաժան վերջաբան ունի․ որդին ուներ հստակ պարտակաություններ իր մոր հանդեպ, բայց կյանքը նրան դարձրել է անգութ, անպատասխանատու և  անտարբեր սեփական ծնողի հանդեպ։

Կար մի գյուղ, որի կողքին երկու անձև ժայռեր կային, որոնց մարդիկ աստղական սայլ էին անվանու։ Մի օր գյուղի երեխաներին մի ծերունի որոշում է պատմել ժայռերի առասպելը։ Ըստ առասպելի, գյուղում մի ծեր ձկնորս կար, որը մի օր էլ գիշերը ձկնորսություն անելուց մի սայլ աստղ է բռնում ծովից։ Աստղերը տանելով գյուղ սկսում է այն վաճառեր գյուղացիներին։ Գյուղացիների մեջ մի աղքատ աշուղ է լինում, որը դրամ չունենալով սկսում է աղաչել ձկնորսին իրեն մեկ աստղ տալ։ Բայց ինչ անում է, ձկնորսը չի համաձայնում։ Երբ երեկո է ընկնում բոլոր աստղերը գյուղացիներին փախնում, հետ են գնում երկինք, ձկնորսին քամին դարձնում է ժայռ, իսկ աշուղին քամին բարձրացնում է երկին և աստղերին ընկեր դարձնում։

Նյութական մարդիկ, որոնք չեն օգնում աղքատներին և չեն գնահատում իսկական արժեքենրը միշտ պատժվում են։ Ի տարբերություն նրանց, ովքեր միշտ հետևում են իրենց արժեքներին և ամեն կերպ փորձում ձեռք բերել դրանք։ Այսպիսիք միշտ, ի վերջո, հասնում են դրանց։

Ստեղծագործությունը՝ այստեղ

Ռուսաց թագավորին նամակ գրելը ոնց որ թե հայերի միակ հույսն է եղել: Ակսել Բակունցը՝ իր «Նամակ ռուսաց թագավորին» պատմվածքով ասում է, որ մարդիկ միշտ անելանելի վիճակից են նամակ գրել Ռուսաց թագավորին ու հույս փայփայել: Ուղղակի

կարդանք Բակունցի հանճարեղ գործի մի հատված.

«Հարկավոր էր խնդիր ուղարկել ամենաբարձր տեղը՝ հենց իրեն՝ ռուսաց թագավորին, ինչպես ասել էր տանուտերը։ Պապիս պատմածը մեզ թվում էր հեքիաթ։ Եվ մինչդեռ տատս ուրախությունից շփոթվել ու անվերջ աղ էր լցնում ապուրի մեջ ու խառնում, մենք զարմացած նայում էինք մեր կարճլիկ, մազը սպիտակ պապին, որի կապույտ աչքերը պայծառացել և վառվում էին հույսի հրճվանքով:

— Պապի, թագավորը նամակդ որ ստանա, ի՞նչ պիտի անի։

— Կկարդա, հրաման կտա  պրիստավին, որ Ադամով Եգորին, որտեղ որ է, սաղ֊սալամաթ հասցրեք իրեն հորը։

— Բա ո՞նց է գնալու նամակը։

— Էհ, դուք հլա աշխարհքի որտե՜ղն եք․․․ Փոշտ կա, յասաուլ կա, պրիստավ կա։ Տանելու են թագավորի ձեռքին դնեն։ Քյոխվան ասում էր, որ պիտի լավ թղթի վրա գրել տաս, ղալամն էլ ոսկի պիտի լինի, թե չէ ընդունիլ չեն »:

Ավելի շատ վերջին եմ ուզում հավատալ, որ նամակ գրողի հետ ինչպես են վարվում, էլի հիշենք Բակունցի խոսքերը. «Հանկարծ դռները բացվեցին, երևացին մի քանի ձեռքեր, իրար խառնված մարմիններ, անթիվ փայլուն կոճակներ և այդ ամենի մեջ պապիս ալեհեր գլուխը: